Say xe là một tình trạng khó chịu do sự mất cân bằng giữa thông tin mà não bộ nhận được từ mắt, tai trong và các cơ quan cảm thụ khác. Dưới đây là một số biện pháp và thuốc chống say xe mà bạn có thể chuẩn bị, cùng với mô tả chi tiết:
I. Thuốc chống say xe:
Lưu ý quan trọng:
Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, đặc biệt nếu bạn có các bệnh lý nền hoặc đang dùng các loại thuốc khác.
Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng.
Uống thuốc trước khi khởi hành khoảng 30-60 phút để thuốc có thời gian phát huy tác dụng.
Không dùng quá liều khuyến cáo.
Các loại thuốc phổ biến:
1. Dimenhydrinate (Ví dụ: Dramamine):
Cơ chế hoạt động:
Chặn các thụ thể histamine H1 trong não, giúp giảm cảm giác buồn nôn và chóng mặt.
Liều dùng:
Người lớn thường dùng 50-100mg mỗi 4-6 giờ, không quá 400mg trong 24 giờ. Trẻ em dùng theo chỉ dẫn của bác sĩ.
Tác dụng phụ:
Buồn ngủ, khô miệng, mờ mắt. Không nên lái xe hoặc vận hành máy móc sau khi dùng thuốc.
Dạng bào chế:
Viên nén, viên nhai, siro.
2. Diphenhydramine (Ví dụ: Benadryl):
Cơ chế hoạt động:
Tương tự như Dimenhydrinate, chặn thụ thể histamine H1.
Liều dùng:
Người lớn thường dùng 25-50mg mỗi 4-6 giờ, không quá 300mg trong 24 giờ. Trẻ em dùng theo chỉ dẫn của bác sĩ.
Tác dụng phụ:
Buồn ngủ, khô miệng, mờ mắt.
Dạng bào chế:
Viên nén, viên nang, siro, thuốc tiêm.
3. Meclizine (Ví dụ: Bonine):
Cơ chế hoạt động:
Chặn thụ thể histamine H1, tác dụng kéo dài hơn Dimenhydrinate và Diphenhydramine.
Liều dùng:
Người lớn thường dùng 25-50mg một lần mỗi ngày.
Tác dụng phụ:
Buồn ngủ (ít hơn so với Dimenhydrinate và Diphenhydramine), khô miệng.
Dạng bào chế:
Viên nén, viên nhai.
4. Scopolamine (Ví dụ: Transderm Scop):
Cơ chế hoạt động:
Chặn các thụ thể acetylcholine trong não, giúp giảm buồn nôn và nôn.
Liều dùng:
Dán một miếng dán sau tai ít nhất 4 giờ trước khi khởi hành. Miếng dán có tác dụng trong 72 giờ.
Tác dụng phụ:
Khô miệng, mờ mắt, buồn ngủ, chóng mặt, bí tiểu. Không dùng cho người bị bệnh tăng nhãn áp góc đóng.
Dạng bào chế:
Miếng dán.
5. Promethazine (Ví dụ: Phenergan):
Cơ chế hoạt động:
Chặn thụ thể histamine H1 và thụ thể dopamine.
Liều dùng:
Người lớn thường dùng 25mg mỗi 4-6 giờ khi cần. Trẻ em dùng theo chỉ dẫn của bác sĩ.
Tác dụng phụ:
Buồn ngủ, khô miệng, mờ mắt, táo bón.
Dạng bào chế:
Viên nén, siro, thuốc đạn, thuốc tiêm.
Lưu ý khi chọn thuốc:
Thời gian tác dụng:
Chọn loại thuốc có thời gian tác dụng phù hợp với thời gian di chuyển của bạn.
Tác dụng phụ:
Cân nhắc tác dụng phụ của thuốc, đặc biệt là buồn ngủ, nếu bạn cần phải tỉnh táo trong chuyến đi.
Độ tuổi và tình trạng sức khỏe:
Chọn loại thuốc phù hợp với độ tuổi và tình trạng sức khỏe của bạn.
II. Các biện pháp không dùng thuốc:
1. Chọn vị trí ngồi thích hợp:
Trên ô tô:
Ngồi ở ghế trước hoặc giữa xe để giảm thiểu cảm giác rung lắc.
Trên xe buýt hoặc tàu hỏa:
Ngồi gần cửa sổ và nhìn về phía trước theo hướng di chuyển.
Trên máy bay:
Chọn ghế gần cánh máy bay, vì khu vực này ít bị rung lắc hơn.
Trên tàu thủy:
Chọn cabin ở giữa tàu và ở tầng thấp hơn.
2. Tập trung vào một điểm cố định ở phía xa:
Nhìn ra ngoài cửa sổ và tập trung vào đường chân trời hoặc một điểm cố định ở phía xa. Điều này giúp cân bằng thông tin giữa mắt và tai trong.
Tránh đọc sách, sử dụng điện thoại hoặc các thiết bị điện tử khác, vì chúng có thể làm tăng cảm giác say xe.
3. Giữ cho không khí thông thoáng:
Mở cửa sổ hoặc sử dụng hệ thống thông gió để đảm bảo không khí trong xe luôn tươi mát.
Tránh mùi khó chịu như mùi xăng dầu, mùi thức ăn nồng.
4. Ăn uống nhẹ nhàng trước và trong chuyến đi:
Tránh ăn quá no hoặc ăn các loại thức ăn nhiều dầu mỡ, khó tiêu trước khi đi.
Trong chuyến đi, ăn các loại bánh mì, bánh quy nhạt hoặc trái cây tươi.
Uống đủ nước để tránh mất nước.
Tránh đồ uống có cồn và caffeine.
5. Sử dụng gừng:
Gừng có tác dụng giảm buồn nôn và chóng mặt. Bạn có thể uống trà gừng, ăn kẹo gừng hoặc ngậm một lát gừng tươi.
6. Bấm huyệt:
Bấm huyệt nội quan (nằm ở cổ tay, cách lằn chỉ cổ tay khoảng 3 đốt ngón tay) có thể giúp giảm buồn nôn.
Sử dụng băng dán bấm huyệt (sea-bands) cũng là một lựa chọn.
7. Thư giãn và hít thở sâu:
Nghe nhạc nhẹ nhàng, trò chuyện với người đi cùng hoặc thực hiện các bài tập thở sâu để giảm căng thẳng và lo lắng.
Nhắm mắt và thư giãn cũng có thể giúp giảm cảm giác say xe.
8. Sử dụng tinh dầu:
Một số loại tinh dầu như bạc hà, oải hương, chanh có thể giúp giảm buồn nôn và chóng mặt.
Bạn có thể nhỏ vài giọt tinh dầu vào khăn tay hoặc máy khuếch tán tinh dầu.
III. Chuẩn bị trước chuyến đi:
Lên kế hoạch:
Chọn tuyến đường ít quanh co, gập ghềnh.
Lên lịch nghỉ ngơi thường xuyên trong chuyến đi.
Chuẩn bị đồ dùng:
Thuốc chống say xe (nếu cần).
Gừng (kẹo gừng, trà gừng).
Bánh mì, bánh quy nhạt, trái cây.
Nước lọc.
Khăn giấy, túi nôn.
Tinh dầu (nếu thích).
Băng dán bấm huyệt (nếu thích).
Thông báo cho người lái xe:
Nếu bạn dễ bị say xe, hãy thông báo cho người lái xe để họ lái xe nhẹ nhàng hơn và tránh phanh gấp hoặc tăng tốc đột ngột.
Lưu ý:
Nếu các biện pháp trên không hiệu quả, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và điều trị phù hợp.
Không nên tự ý kết hợp các loại thuốc chống say xe với nhau.
Nếu bạn có tiền sử dị ứng với bất kỳ loại thuốc nào, hãy thông báo cho bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng.
Hy vọng những thông tin này sẽ giúp bạn chuẩn bị tốt hơn cho chuyến đi và giảm thiểu tình trạng say xe!